We hebben allemaal wel iemand in onze omgeving die worstelt met grote levensvragen, die eindeloos piekert, zelf weinig tot geen helpende acties onderneemt en anderen meetrekt in zorgen die vaker niet dan wel reëel zijn. Het kan dan wel eens een uitdaging worden om geduldig en liefdevol te blijven luisteren naar hun zorgen enerzijds en goed te blijven zorgen voor je eigen welzijn anderzijds. In deze blog hoop ik je een paar praktische tips te geven over dit onderwerp en mijn visie met je te delen hoe je op een constructieve en ondersteunende manier met een piekeraar om kan gaan.

Piekeren heeft een functie

Allereerst is het goed om te weten dat piekergedrag op zich een normale reactie op stressvolle gebeurtenissen is en dat piekeren zelfs kan motiveren om in actie te komen om naar oplossingen te zoeken. Echter, wanneer piekeren verlammend wordt en de persoon in kwestie anderen er herhaaldelijk bij betrekt zonder daar zelf een constructieve verantwoordelijkheid in te nemen, dan wordt het een uitdaging voor zowel de piekeraar als voor de mensen om hen heen.

Autonomie

Een sleutelwoord als je het mij vraagt is ‘autonomie’. Het is belangrijk om de autonomie van de piekeraar te respecteren en deze universele behoefte te gebruiken als hulpmiddel tijdens een gesprek met iemand die overmatig piekert. Want het tegenovergestelde  - ongevraagd advies geven (iets dat we geneigd zijn te doen vanuit goede bedoelingen)  – werkt juist contraproductief en kan en de behoefte aan eigen regie belemmeren.

Geef geen ongevraagd advies maar stel goede vragen

Het stellen van goede vragen is daarom vaak veel effectiever dan het aanreiken van oplossingen. Dit komt doordat mensen over het algemeen zélf erg goed zijn in het bepalen wat goed en/of een juiste richting voor hen is. En zichzelf daar veel beter van kunnen overtuigen dan een ander. Dat is universeel bepaald en werkt zo voor jou, voor mij en voor iedereen. Een (ongevraagd) advies geven heeft daarom niet zelden tot gevolg dat het niet opgevolgd wordt.

Enkele verhelderende vragen om de autonomie van je gesprekspartner te prikkelen:

•           Hoe helpt piekeren jou om je doelen te bereiken?

•           Denk je dat er dingen zijn die je zelf kunt doen om je situatie te verbeteren?

•           Hoe zou je willen dat dit er over een jaar uitziet?

•           Wat zijn kleine stappen die je kunt zetten om dichter bij je doel te komen?

Zelfreflectie

Om effectief te kunnen ondersteunen is het ook belangrijk om ook naar jezelf te kijken. Stel jezelf ook reflecterende vragen. Zoals deze bijvoorbeeld:

•           Hoe beïnvloedt het gedrag van de ander mij?

•           Wat betekent dat voor mij? / Wat is belangrijk voor mij?

•           Hoe kan ik mijn eigen gedrag aanpassen en zelf verantwoordelijkheid nemen in deze situatie?

•           Hoe kan ik mij beschermen tegen het gepieker en meningen van anderen?

Tips & Zelfzorg

Ten slotte enkele tips om toe te passen tijdens een gesprek met een piekeraar om niet alleen liefdevol te kunnen blijven luisteren naar de zorgen van de ander maar om ook liefdevol gehoor te kunnen geven aan jouw eigen emoties en gevoelens die je ervaart.

Zelfzorg is heel belangrijk – zo niet het  allerbelangrijkste - en mag je inzetten als een grens. Wanneer je bijvoorbeeld merkt dat je zelf niet in een goede mentale en/of emotionele staat bent kun je gerust gesprekken vermijden of aangeven dat het voor jou nu niet het juiste moment is.

Of wanneer het gesprek te negatief wordt en je het gevoel hebt dat jij of een ander (te veel) negatief beïnvloed wordt, dan mag je hier ook een grens stellen door bijvoorbeeld te zeggen 'Ik wil graag naar je luisteren maar het is voor mij op dit moment erg moeilijk om hierin mee te gaan. Laten we het over iets anders hebben of er op een ander moment op terugkomen'.

Veel mensen scharen dat onder ‘egoïsme’ maar zie het als belangrijke zelfzorg. Weet ook dat het normaal is om je eigen frustraties te voelen en dat het niets zegt over je gevoel voor de ander.

Zit je wel goed in het gesprek, wees dan empathisch, begripvol en erken andermans gevoelens. Je kunt bijvoorbeeld  zeggen ‘ik kan zien dat dit heel moeilijk voor je is’, of ‘ik kan me voorstellen dat dit heel moeilijk voor je is’. Hiermee voelt de ander zich serieus genomen en begrepen en kan jij laten zien dat je er, binnen jouw grenzen, voor de ander wilt zijn.

Geef een constructieve of positieve draai aan te veel negativiteit tijdens een gesprek door bijvoorbeeld te zeggen 'ik begrijp dat je je hier zorgen om maakt, zullen we eens kijken naar mogelijke oplossingen?' Let op, wees voorzichtig met ongevraagd advies geven en ontlok de oplossingen zoveel mogelijk bij de ander. Dit doe je door het stellen van goede op autonomie gerichte vragen. Scroll nog eens naar boven voor enkele voorbeelden die je daarvoor gebruiken kunt.

Wees eerlijk maar respectvol, uit gerust je zorgen over het welzijn van de ander en doe dat zoveel mogelijk op een niet-oordelende manier. Dit doe je door te benoemen wat je bij de ander ziet zonder daar zelf een label aan te hangen. ('Ik heb opgemerkt dat je moeite hebt om ... (vul een toepasselijke observatie in)...  ik maak me hier zorgen om want .. .')

Accepteer en realiseer je dat je niet altijd de oplossing kunt bieden. Soms moet men zelf stappen ondernemen en de verantwoordelijk nemen over hun leven. Herinner jezelf eraan dat iedereen zijn eigen reis heeft.

En ben je toch opgegaan in zo’n gesprek of lukte het niet je grenzen te bewaken, spreek jezelf dan met begrip en compassie toe en doe daarna dan iets waardoor je weer ontspant, iets waar je blij van wordt, dat je energie en positiviteit geeft.

Conclusie:

Verandering is een persoonlijk proces. Als buitenstaander kunnen we daar een ondersteunende rol in spelen zolang we goed onze eigen grenzen en welzijn bewaken. Het is belangrijk om te onthouden dat je geen therapeut of coach bent en dat het oké is om professionele hulp aan te raden als dat nodig is. Soms hebben mensen meer gespecialiseerde begeleiding nodig om met hun zorgen om te gaan.

Door de bovenstaande toe te passen, kunnen we waardevolle steun bieden aan onze dierbaren in hun zoektocht naar antwoorden op grote levensvragen zonder daarbij ons eigen welzijn uit het oog te verliezen. Denk ter illustratie maar aan het zelfzorgprincipe van het vliegtuig; eerst zorgen voor je eigen zuurstof zodat je de ander beter kunt helpen.

En weet ook als je  - al je goede bedoelingen en acties ten spijt -met je handen in het haar zit,  dat ik in mijn praktijk met behulp van nog veel meer goede vragen en ervaringsgerichte oefeningen, mensen die vastlopen in gepieker kan helpen en ondersteunen.

Warme groet, Anita